Doğduğu andan itibaren işitme becerisi oldukça gelişmiş olan bebek etrafındaki sesleri duyar, dinler ve bu seslere tepki verir. İlk üç yıl bebeğin dil gelişimi için oldukça kritiktik, bu nedenle anne-babaların bu dönemde doğru uyaranları sağlayarak, bebeğin dil gelişimini desteklemeleri çok önemlidir.
Konuşma becerisi ve dil gelişimini destekleyebilmenin yolu gelişim evrelerini takip edebilmekten geçer, bebeğinden hangi dönemde ne beklemesi gerektiğini ve bebek gelişimini bilen anne-baba doğru uyaranları ve desteği sağlayabilir. Bebeğin dil gelişimini desteklemeye başlamak için, bebeğin büyümesini, belki ufak tefek konuşma çabalarını görmeyi beklemek doğru bir yaklaşım değildir. Neredeyse bütün dünyada anne-babalar bebekleri ile doğar doğmaz konuşma ihtiyacını duyar ve konuşurlar. Bebekle doğduğu andan itibaren konuşmak, konuşurken gözünün içine bakmak, yüz ve vücut jestlerini kullanmak ve basit cümleler kullanmak dil gelişimini oldukça destekler.
Bebeklerde Konuşma Evreleri
Bebekler ne zaman konuşur sorusunun cevabına gelirsek; ilk altı ay çocuktan konuşma beklenmez, bu dönem konuşma öncesi dönemdir. İlk altı ay bebek agulama şeklinde sesler çıkarır. Konuşamasa bile bebek, rahatsızlık, mutluluk, kızgınlık gibi duygularını belli edebilir, ebeveyn ve çocuk arasında kendilerine özgü iletişim şekilleri vardır. Konuşma öncesi dönemde, çocuk altı aylık olduktan sonra “ma-ma”, “ba-ba” gibi heceleri ardarda tekrarlamaya başlar ve hayvan seslerini taklit etme becerisini kazanmaya bu sesleri taklit etmeye çalışır Bebeğin çıkardığı sesler dokuzuncu aydan sonra bir konuşmayı andırır nitelik kazanır, adeta bebek konuşması gibidir.
Kendisini dil ve beden iletişim ile ifade etmeye başlar. 12. ay bebeğin “anne” “baba” “mama” gibi basit kelimeleri kullanmaya başlaması ile konuşmaya başlanan yaş olarak kabul edilir. Üç yaşına kadar çocuğun sözcük dağarcığı, cümle oluşturma yeteneği gelişir ve üç yaşından sonra çocuk düzgün bir şekilde dili kullanır ve konuşur. Çocuğun dil gelişimi 3 yaşından sonra tam gelişemediyse bu durumu otizm olarak yada kulak sorunu olarak tanımlamak yanlıştır. Çünkü bir çocuğa engel teşhisi koymak tek bir probleme bakılarak söylenecek bir durum olamaz.
Bebeklerde Dil Gelişimi İçin Neler Yapılmalı?
Dil gelişiminin sağlıklı ilerlemesi ve bebeğin konuşma becerisini kazanması için anne-babalara görevler düşmektedir. Çocuk doğduğu andan itibaren onunla konuşmak, sürekli iletişim kurmak bu görevlerin ilkidir. Bebek karşılık vermese ve söylenenleri anlayamasa bile anne-babasının onunla konuşması, sözlü iletişimin temel kurallarını ve kelimeleri ve cümleleri etrafındaki dünyayı anlamlandırmak ve anlatmak için bir araç olarak kullanabileceğini öğrenir. Anne-babanın “Neden ağlıyorsun? Acıktın değil mi? Hadi gel şimdi karnımızı doyuralım”, “Mutsuzsun, çünkü banyo yapmayı hiç sevmiyorsun biliyorum” gibi cümleleri, sakin ve ritmik bir sesle günlük hayattaki duygu ve eylemleri anlatmak bebeğin konuşma gelişimine katkı sağlar.
Konuşmalara vücut dilini eklemek de bebeğin konuşulanları daha iyi anlamasına katkı sağlar. Bebek dokuzuncu aydan sonra etrafındaki konuşmaların tonlarını, ritmini taklit etmeye başladığında bebeği dikkatle dinlemek ve çıkardığı seslere tepki vermek, o konuştuktan sonra cevap verir gibi konuşmak ve sonra tekrar bebeğin konuşmasına fırsat vermek sözlü iletişim kurallarını öğretir ve çocuğu konuşmaya teşvik eder.
Çocuğa yeni kelimeler öğretmek için bebeklikten itibaren etrafındaki, ilgilendiği ve işaret ettiği nesneleri isimlendirmek gerekir. Çocukla hikayeler uydurmak, kitaplar okumak ve birbirine günün nasıl geçtiğini anlatmak dil gelişimini destekler.
