Oğuzhan Kır'ın "Kirazlı (Kerassi) Tarihi" başlıklı köşe yazısı
Kirazlı, Kocaali’nin en eski yerleşimlerinden biridir. Köyün bazı noktalarında bulunan toprak ve kaya yığıntılarından oluşan tümülüsler, köyde ilkçağlardan itibaren yaşam olduğunu göstermektedir. 1960’lı yıllara kadar köyde çok sayıda kiraz ağacı bulunduğu için ve kiraz üretimi yapıldığından dolayı buraya Kirazlı denilmiştir. Kiraz, Rumca kökenli bir kelimedir. 1884-1923 yılları arasında burada yaşayan Rumlar, köyün adını Yunanca kiraz manasına gelen “Kerassi” şeklinde isimlendirmişlerdir.
1884-1888 yılları arasında Karasu Osmanlı Madenleri Anonim Şirketi’nin kurulmasının ardından Pontus Rumları, Kirazlı’ya 1884 tarihinde Gümüşhane ve Bayburt yöresinden madencilik yapmak için getirilmişlerdir. Madencilik mesleğini iyi bilen bu Pontus Rumları Maden Deresi, Çam Dağı, Kurudere, Şerbetpınarı, Yassıgeçit, Karapelit, Koğukpelit, Kirazlı, Çakmaklı, Kestanepınarı ve Paralı’da bulunan maden ocaklarında çalışarak geçimlerini sağlamışlardır.
Kocaali ve Karasu bölgesine ilk gelen toplu Karadenizli göçü, Madenci Pontus Rumları’dır. Onları, Karadenizli Türkler izlemiştir. Madenci Rum ve Türkler, Karadeniz bölgesinden gelirken fındığı da beraberinde getirmişlerdir. 1908 yılında Süngüt, Kirazlı ve Yalpankaya’da ilk fındık fidanları dikilmiştir.
1910 yılında Kirazlı’da yaklaşık 140 Pontus Rum aile, 120 Türk aile yaşamını sürdürüyordu. Kirazlı, 4’ü Ortodoks Pontus Rum, 2’si Müslüman olmak üzere 6 mahalleden oluşuyordu. Karadere, Alaplı ve Kaşbaşı en kalabalık Pontus mahalleleriydi. Köyde her yıl şenliklerin yapıldığı bir harman yeri bulunuyordu. Burada kemençe ve zurna çalınıyor, yöresel oyunlar oynanıyordu. Ortodoks Rumlara ait Kutsal Meryem’in Göğe Kabulü Kilisesi, Aziz George ve Aziz Charalambos şapelleri olmak üzere 3 adet ibadethane bulunmaktaydı. Müslümanlar ise 2 camiye sahipti. Köyde bir okul bulunuyordu. Ahşap okul binası içinde Türk ve Rum öğrenciler ayrı sınıflar halinde farklı hocalardan dersler alıyorlardı.
Cumhuriyet’in ilanından sonra Türkiye ile Yunanistan arasında yapılan Nüfus Mübadelesiyle birlikte her iki ülke arasında nüfus değişimi yapıldı. Böylelikle Rumlar, Kirazlı’yı tamamen terk etmek zorunda kaldılar. Onlardan boşalan yerlere Doğu Karadenizli Türkmenler yerleştirildi. Bölgeye gelen Türkmenler üç güzergâhı takip etti. Denizden gelenler Kocaali sahiline çıktıktan sonra bataklık ve sivrisineklerden kaçarak daha yüksek yerlere çıktılar. Hendek ve Düzce üzerinden gelenler ise ilk olarak Süngüt ve Yalpankaya’ya yerleştiler.
