19. yüzyıldan itibaren sanayileşmenin hızla artmasıyla birlikte dünya genelinde siyasal, sosyal, ekonomik, askeri politikalar değişmeye başlamış, eğitim ise en önemli kurumlardan biri haline gelmiştir. Modern insanın eğitim anlayışı ile klasik zamanın eğitim anlayışı aynı değildi. Eğitim konusunu daha sonraki makalelerimizde ayrıntısıyla ele alacağız.
Osmanlı Devlet adamları, 1839 Tanzimat Fermanı'nın ilanından sonra dünya genelindeki değişimleri yakından takip ederek günümüz eğitim sisteminin temellerini atmaya başlamıştır. Sultan Abdülmecid 1845 yılında Avrupai tarzda modern okullar açmak için çalışmalar yürütüldüğünü duyurdu. Orta okul sayılan Rüşdiyeler, 1847 yılında İstanbul'da kurulmaya başlandı ve kısa zamanda bütün ülkeye yayıldı. 1858 yılında ise ilk “Kız Rüşdiyesi” açıldı. II. Abdülhamid zamanında eğitimde adeta devrim yaşandı ve küçük nahiyelere kadar bütün ülkeye modern eğitim kurumları inşa edildi.
Karasu Kazası'nda; Kocaali, Melenköy, Darıçayırı, Kuyumculu, Nefs-i Karasu ve İncirli'de çok eski zamanlardan beri faaliyetlerine devam eden sıbyan mektepleri bulunuyordu. Osmanlı Arşiv Belgelerine göre, 1890'lı yıllarda Karasu'da bir tane rüşdiye bulunuyordu. 1891'de muallimin maaşının ödenemeyeceği, ancak halk tarafından karşılanırsa muallim gönderileceği ifade edildi. 1898 yılında muallimin vefatı üzerine okul öğretmensiz kaldı ve kısa süre sonra kapandı.
1907 yılında Karasu Belediye Başkanı İbrahim Efendi, Nahiye merkezi İncirli'ye yeni bir Rüşdiye kazandırmak için kolları sıvadı. Bugünkü İnönü İlköğretim Okulu'nun bulunduğu mekanda yeni bir okul inşa edilecekti. 1909'da binanın planları gönderildi ve 1910'da inşaat tamamlandı. Okulun eksikleri hızla giderildi ve 3 Ocak 1911'de Numune-i Terakki Mektebi mezunlarından Hasan Tahsin Efendi atandı. Muallim H. Tahsin Efendi 1912'de Taraklı Rüşdiyesi'ne atanınca yerine Vefa İdadisi mezunlarından Hüseyin Kemal Efendi atandı. Aydın vilayeti Çal Rüşdiyesi muallimi Mehmet Zahid Efendi okula atanan ikinci öğretmen oldu.
Belediye Başkanı İbrahim Efendi, Karasu'nun modern bir eğitim kurumuna kavuşması için bütün gücüyle mücadele etti. 1913-1914 yılında Rüşdiye'ye ek bina ve uzaktan gelen öğrenciler için yurt inşa ettiirdi. Karasu'daki sıbyan mekteplerinin yetersiz olduğunu fark eden Belediye Başkanı İbrahim Efendi'nin girişimleriyle ilkokula karşılık gelen Karasu İbtidaisi kuruldu. Bu dönemde Kocaali ve Darıçayırı'na da birer tane ibtidai kuruldu. Darıçayırı ibtidaisinde öğretmen yetersizliğinden dolayı derslere imam girdi.
Kız öğrencilerin de eğitim gördüğü Karasu Rüşdiyesi eldeki verilere göre 1913 yılında 56 kişi mezun verdi. Karasu İbtidaisi ve Rüşdiyesi, Cumhuriyet döneminde ilkokul ve liseye dönüştürüldü.
Not: Bu makale tamamen Osmanlı Arşiv Belgeleri'nden faydalanılarak yazılmıştır.
