Uğur Büyük'ün "19 Mayıs kutlamaları" başlıklı köşe yazısı
Cumhuriyetin ilk yıllarında ve sonrasında milli bayramlar, Türk milletinin birlik ve beraberliğini pekiştiren, tarihi değerleri canlı tutan coşkulu etkinliklerle kutlanırdı. İşte o dönemde yapılan başlıca etkinlikler:
Resmi törenler ve protokol programları
- Devlet erkanının katılımı: Cumhurbaşkanı, başbakan, bakanlar, askeri yetkililer ve yerel yöneticilerin katıldığı resmi törenler düzenlenirdi.
- Anıtkabir ziyareti (1938 sonrası): Özellikle Cumhuriyet Bayramı ve 19 Mayıs gibi önemli günlerde Anıtkabir’de devlet töreni yapılırdı.
- Askeri Anıtlar ve Şehitlikler ziyaret edilir, çelenkler konulurdu.
Geçit törenleri
- Askeri geçitler: Kara, deniz ve hava kuvvetlerinin katıldığı büyük geçit törenleri yapılırdı. Özellikle 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı’nda Ankara’da ve İstanbul’da görkemli askeri yürüyüşler düzenlenirdi.
- Öğrenci ve izciler: Okulların ve gençlik kuruluşlarının düzenli kıtalar halinde geçişi yapılırdı.
- Folklorik geçitler: Yöresel kıyafetlerle halk oyunları ekipleri tören alanlarında gösteri yapardı.
Spor gösterileri ve jimnastik şenlikleri
- 19 Mayıs Gençlik ve Spor Bayramı’nda stadyumlarda binlerce öğrencinin katıldığı jimnastik hareketleri ve insandan oluşan canlı bayrak gösterileri yapılırdı.
- Atletizm yarışmaları, güreş müsabakaları ve okçuluk gösterileri düzenlenirdi.
Halk şenlikleri ve eğlenceler
- Fener alayları: Akşamları meşaleler ve fenerlerle sokaklarda yürüyüşler yapılırdı.
- Konserler ve tiyatrolar: Bandolar, mehteran takımları ve halk müziği konserleri verilirdi.
- Milli mücadeleyi anlatan oyunlar sahnelenirdi.
- Halat çekme, yumurta taşıma, çuval yarışı gibi geleneksel oyunlar oynanırdı.
Okullarda ve kamu kurumlarında kutlamalar
- Şiir ve kompozisyon yarışmaları: Öğrenciler arasında milli konulu yarışmalar düzenlenirdi.
- Türk Bayrağı ve Atatürk posterleri: Okullar, resmi daireler ve caddeler kırmızı-beyaz süslenir, Atatürk resimleri asılırdı.
- Milli Marşlar: İstiklal Marşı başta olmak üzere, 10.Yıl Marşı gibi coşkulu şarkılar söylenirdi.
- Daha yakın tarihe kadar okullar arası spor müsabakaları düzenlenirdi.
Deniz ve hava gösterileri
- Denizcilik Bayramı (1 Temmuz) gibi özel günlerde donanma gemileri halka açık olarak sergilenir, deniz tatbikatları yapılırdı.
- Uçak gösterileri: Türk Hava Kuvvetleri’nin akrobasi hareketleri halk tarafından ilgiyle izlenirdi.
Basın-yayın ve propaganda çalışmaları
- Gazetelerde özel sayılar: Milli bayramlarda gazeteler özel ekler çıkarır, Atatürk’ün nutukları yayınlanırdı.
- Radyo yayınları (1930’lar sonrası): Ankara Radyosu’nda özel programlar yapılır, nutuklar ve marşlar yayınlanırdı.
- Sinema gösterimleri: Belgesel filmler ve milli mücadele temalı yapımlar halka açık alanlarda gösterilirdi.
Yöresel kutlamalar
- Köy ve kasabalarda: Köy meydanlarında davul-zurna eşliğinde oyunlar oynanır, güreş müsabakaları düzenlenirdi.
- At yarışları ve cirit oyunları (Anadolu’nun bazı bölgelerinde) yapılırdı.
Cumhuriyetin ilk yıllarında milli bayramlar, hem resmi hem de halkın katılımıyla büyük bir coşku içinde kutlanırdı. Askeri geçitler, spor gösterileri, halk eğlenceleri ve kültürel etkinlikler, bu bayramların vazgeçilmez unsurlarıydı. Bu kutlamalar, milli birlik ve Cumhuriyet değerlerinin topluma aşılanmasında önemli bir rol oynuyordu. Günümüzde devam edenleri de olduğu gibi unutulanları da maalesef var.
Bu vesile ile Ulu Önderimiz Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün yaktığı, Cumhuriyetimizi aydınlatan bağımsızlık meşalesini, gururla, kararlılıkla, ilelebet taşıyacağız. 19 Mayıs Atatürk’ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramımız kutlu olsun.
