Beyza Bayraktar'ın "Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) nedir?" başlıklı köşe yazısı

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), çocukluk çağında en sık karşılaşılan nörogelişimsel farklılıklardan biridir. Bireyin yaşına ve gelişim düzeyine uygun olmayan dikkatsizlik, aşırı hareketlilik ve dürtüsel davranışlarla kendini gösterir. Belirtiler çoğu zaman çocuklukla sınırlı kalmaz ve yaşamın ilerleyen dönemlerinde de devam edebilir.

DEHB’nin üç temel belirti alanları

1. Dikkat eksikliği

Çocuk ve yetişkin DEHB’li bireyler, bir konuya yeterince uzun süre odaklanmakta zorlanırlar. Dikkatleri kolayca dağılır ve en küçük dış uyaran bile düşüncelerinin yön değiştirmesine neden olabilir. Zihinsel süreçler hızlı ve düzensiz ilerlediği için öğrenilen bilgilerin kalıcı olması güçleşir.

2. Hiperaktivite

Hiperaktivite, kişinin durması gerektiği anlarda bile hareket etme ihtiyacı hissetmesiyle kendini gösterir. Uzun süre oturmak zor gelir; içten gelen bir huzursuzluk vardır. Sürekli kıpırdanma, çok konuşma, sakin kalınması gereken ortamlarda zorlanma ve düşünmeden hareket etme sık görülür. Bu durum çoğu zaman “enerjik” ya da “yerinde duramayan” olarak tanımlansa da aslında bedeni ve zihni sakinleştirmekte yaşanan bir güçlüktür.

3. Dürtüsellik

Dürtüsellik, düşünmeden harekete geçme eğilimiyle ortaya çıkar. Kişi çoğu zaman durup düşünmek ister ama bunu başaramaz. Sözünü kesmek, sırasını bekleyememek, ani tepkiler vermek ve sonradan “keşke yapmasaydım” demek sık yaşanır.

Bu bireyler genellikle neyi yapmamaları gerektiğini bilir; ancak o an kendilerini durdurmakta zorlanırlar. Tepkiler hızlı, sonuçlar ise çoğu zaman yorucudur.

DEHB tedavi edilmezse ne olur?

DEHB’li bireylerin akademik performansı çoğu zaman gerçek potansiyellerinin altında kalır. Derslerle ilgili stres düzeyi artar, okuldan alınan doyum azalır ve eğitim süreci giderek zorlayıcı hale gelir. Bu durum, okuldan erken ayrılma riskini de beraberinde getirebilir.

Tedavi edilmeyen DEHB’de riskli davranışlara yönelme olasılığı da artar. Erken yaşta sigara ve madde kullanımı, ehliyetsiz araç kullanımı ve kazalara karışma oranları yaşıtlara göre daha yüksektir.

Bunlara ek olarak, yeterli destek ve tedavi alınmadığında DEHB’ye sıklıkla başka psikiyatrik sorunlar eşlik edebilir. Kaygı bozuklukları, depresyon, davranış sorunları ve internet ya da teknoloji bağımlılığı bu tabloda daha sık görülmektedir.

https://beyzabayraktar.com.tr/

Beyza bayraktar köşe